Τον Οκτώβρη του 2020, στο κέντρο της θεσσαλονίκης, δύο άγνωστοι άντρες άρπαξαν και έβαλαν στο αυτοκίνητό τους μία 20χρονη κοπέλα η οποία γύριζε στο σπίτι της κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. Αφού την οδήγησαν στο σπίτι τους, τη βίασαν και έπειτα την άφησαν να φύγει. Οι θύτες, ύστερα από καταγγελία της κοπέλας, βρίσκονται έξω με περιοριστικούς όρους μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, αρνούμενοι την κατηγορία του βιασμού και εμμένοντας στη θέση ότι όλα έγιναν με τη συναίνεσή της.
Άλλη μια υπόθεση σεξουαλικοποιημένης βίας1 στη θεσσαλονίκη που έχει προκαλέσει την οργή μας τόσο για το γεγονός καθαυτό, όσο και για την κοινωνική διαχείρισή του. Το εν λόγω περιστατικό εντάσσεται στη συνολικότερη πραγματικότητα της έμφυλης βίας που καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε καθημερινά και που ονομάζουμε κουλτούρα του βιασμού2. Κακοποιήσεις, βιασμοί, συζυγοκτονίες, επιθέσεις σε θηλυκότητες, ομοφοβικές και τρανσφοβικές επιθέσεις, επιθέσεις σε μετανάστριες, είναι νέα που τόσο συχνά μαθαίνουμε από τις στήλες των ειδήσεων, από τις γυναίκες γύρω μας, από φίλες και φίλους.
Η έμφυλη βία και η κουλτούρα του βιασμού δεν είναι αφαιρετικές έννοιες, αλλά υπάρχουν υποκείμενα και θεσμοί που τις φέρουν. Είναι πρακτικές που τις εντοπίζουμε τόσο στην αστυνομία, όσο και στη δικαιοσύνη, όπου με κοινό γνώμονα την απαξίωση, την αμφισβήτηση και την ποινικοποίηση της συμπεριφοράς των επιζήσασων, προσπαθούν να αποτρέψουν τα θύματα να καταγγείλουν τους βιασμούς και αντιμετωπίζουν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τις καταγγέλλουσες με ακόμη περισσότερο σεξισμό. Τις εντοπίζουμε ακόμη εντός των νοσοκομείων, από γιατρούς που αρνούνται ιατρικές γνωματεύσεις και περίθαλψη στις επιζήσασες. Και φυσικά, τις συναντούμε στην προβληματική παροχή υπηρεσιών τής τηλεφωνικής γραμμής στήριξης κακοποιημένων γυναικών (15900) και των ελάχιστων ξενώνων περίθαλψης. Τέλος, είναι η κουλτούρα εκείνη που διατρέχει τα μίντια, τα οποία αποφεύγοντας ως συνήθως να ασχοληθούν με ζητήματα έμφυλης κακοποίησης και το βιασμό αυτόν καθαυτόν, επιλέγουν να αποπροσανατολίσουν, να συσκοτίσουν, ή ακόμη να εστιάσουν την προσοχή τους στην καταγωγή των θυτών, ώστε να χρησιμοποιήσουν το εν λόγω περιστατικό προς όφελος εθνικών και ρατσιστικών αφηγήσεων.
Εν προκειμένω, πρόθεσή μας είναι η κατάδειξη κάποιων από τα επιμέρους κομμάτια τού κύκλου της βίας, και ειδικότερα των νοσοκομείων και της αστυνομίας, που συνέβαλαν ενεργητικά στην εν λόγω υπόθεση σεξουαλικής επίθεσης:
Αναλυτικότερα, το νοσοκομείο Παπαγεωργίου, και για την ακρίβεια το ιατρικό προσωπικό της εφημερεύουσας γυναικολογικής κλινικής, όπου απευθύνθηκε η 20χρονη, αρνήθηκε την εξέτασή της χωρίς σαφή αιτιολόγηση, παραπέμποντάς την στην αστυνομία και συγκεκριμένα στο ΑΤ Λευκού Πύργου. Χωρίς καμία άλλη ενημέρωση για την ιατρική της φροντίδα και χωρίς καν να διερωτηθούν εάν η ίδια η γυναίκα επιθυμεί να απευθυνθεί και να καταγγείλει στην αστυνομία ό,τι της συνέβη… Αρνήθηκαν, δηλαδή, να παρέχουν ιατρική περίθαλψη, παραβαίνοντας το ιατρικό τους καθήκον να την εξετάσουν κλινικά εν ώρα εφημερίας. Πρόκειται για μια παράνομη και αντιδεοντολογική συμπεριφορά, καθώς δεν είναι δική τους αρμοδιότητα να παραπέμψουν στην αστυνομία, αλλά είναι υποχρεωμένες/οι να εξετάσουν τη γυναίκα που ζητά περίθαλψη. Σε παλαιότερη υπόθεση (του 2018), το ίδιο συνέβη και στο νοσοκομείο Ιπποκράτειο, όπου γυναίκα που ζήτησε απλή γυναικολογική εξέταση επειδή πονούσε -αλλά, προς κακή της τύχη, ανέφερε ότι είχε βιαστεί πριν δύο εβδομάδες- παραπέμφθηκε από τον διευθυντή τής γυναικολογικής εφημερεύουσας κλινικής πρώτα για ιατροδικαστική γνωμάτευση και δεν εξετάστηκε.
Πάντως, για να το ξεκαθαρίζουμε, το αν κάποιο άτομο θα απευθυνθεί στην αστυνομία για να καταγγείλει, είναι αποκλειστικά δική του υπόθεση (αν το επιθυμεί, πότε κτλ.), και καθόλου προϋπόθεση για να εξεταστεί στην εκάστοτε εφημερεύουσα γυναικολογική κλινική.
Γυρνώντας πάλι πίσω στην ιστορία, η κοπέλα αφού πήγε στο ΑΤ Λευκού Πύργου, παραπέμφθηκε στο ΑΤ Δωδεκανήσου και από εκεί παραπέμφθηκε στο ΑΤ Μενεμένης- Αμπελοκήπων ως το πλέον αρμόδιο, εφόσον η επίθεση πραγματοποιήθηκε εκεί κοντά. Σε όλα αυτά τα τμήματα, η κοπέλα δήλωνε εξαρχής τον λόγο που βρισκόταν εκεί με αίτημα να εξυπηρετηθεί, με τους περισσότερους από τους μπάτσους, αν όχι όλους, να την εμπαίζουν και να μην την πιστεύουν. Εν τέλει, η καταγγελία ολοκληρώθηκε μετά από πολλές ώρες και χωρίς (μην ξεχνάμε!) να έχει εξεταστεί, ούτε να έχει ενημερωθεί για την προφυλακτική αντιρετροϊκή αγωγή που θα έπρεπε να είχε λάβει το συντομότερο.
Μετά από όλο αυτό το διάστημα λοιπόν και αφού μεσολάβησαν Παπαγεωργίου, τρία ΑΤ της πόλης και ιατροδικαστική εξέταση, η κοπέλα απευθύνθηκε εκ νέου στο νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος. Εκεί, το ιατρικό προσωπικό αμέλησε να την ενημερώσει εγκαίρως για τη χορήγηση προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής, αλλά και εν τέλει καθυστερημένα τής ανέφερε ότι δεν την διαθέτουν καν, παραπέμποντάς την στο ΑΧΕΠΑ, όπου και τελικά την έλαβε πριν λήξει το 48ωρο.
Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, οργισμένες (και ως εδώ κάπου έλεος δηλαδή), ερχόμαστε αντιμέτωπες γι’ ακόμη μια φορά με την έμφυλη και πατριαρχική βία, αλλά και την έλλειψη γνώσης σχετικά με την αντιμετώπισή της, που συνυπάρχουν σ’ ένα κακοποιητικό και βίαιο συνεχές. Ζητήματα πρόληψης/αντιμετώπισης σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας εντός ενός πατριαρχικού κράτους, είναι ζητήματα που εσκεμμένα δεν απασχολούν.
Είμαστε λοιπόν σε θέσεις μάχης με το εθνοπατριαρχικό κράτος και τους θεσμούς του που συντηρούν και αναπαράγουν την έμφυλη βία.
Είμαστε μαζί, αλληλέγγυες/@ σε οποιοδήποτε άτομο υφίσταται σεξουαλική επίθεση και βρίσκουμε τους τρόπους να αλληλοστηριχτούμε.
Απάνω τους!
1 σεξουαλικοποιημένη βία: χρησιμοποιείται, όχι τυχαία, αντί του όρου σεξουαλική βία γιατί, όπως ωραία εξηγούν κι οι έκ-φυλες, ο δεύτερος «εντάσσει αυτό το είδος της βίας στο πεδίο της σεξουαλικότητας όπου δικαιολογείται πιο εύκολα βάσει μιας πατριαρχικής αντίληψης και θεωρίας για τη σεξουαλικότητα, όπως π.χ. του Freud και δίνει έμφαση στο πρόσχημα της βίαιης δράσης του θύτη, ενώ ο όρος σεξουαλικοποιημένη βία δηλώνει πως για το θύμα η πράξη αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά βία». Από αυτή την σκοπιά λοιπόν, όπου βιώνεται η έμφυλη εξουσία, όπου βιώνεται η καταπίεση του γυναικείου υποκειμένου, όπου η αρρενωπότητα αφήνει τα βίαια σημάδια της, τότε μιλάμε για βιασμό (terminal 119, “ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού!”, τρίτο τεύχος, Σεπτ. 2008).
2 αναλυτικότερα για την κουλτούρα του βιασμού σε παλιότερη τοποθέτηση του Μωβ Καφενείου.
η ομάδα πύραυλος 